SREMSKA MITROVICA/Ozon Media.Sremska Mitrovica je imala sreću da su najveće arhitekate radile velelepne građevine koje su poznate širom Sveta.
Nikola Hajdin u Sremskoj Mitrovici nikada nije živeo, sem koliko je bilo potrebno kada je radio na projektovanju ili gradnji svojih dela, ali ostavio je takav trag u centru Srema u Sremskoj Mitrovici. Most na Savi akademika Nikole Hajdina sa svojih 262,5 metra je najduži viseći pešački most na Balkanu, a spaja Sremsku i Mačvansku Mitrovicu.
Sve počinje 70-ih godina, kada država odlučuje da mostom spoji dva grada „blizanca“, koji su nikli na dve obale reke Save.
Inicijativa za izgradnju novog mosta, ovaj put pešačkog, koji bi u potpunosti zadovoljio potrebe spajanja dva grada, nastaje krajem 80-ih godina. Za idejnog tvorca izabran je građevinski inženjer akademik Nikola Hajdin, a izgradnja mosta započinje 1990. godine. Zbog ratnih godina, most je završen tek krajem 1993., a svečano otvoren na Vidovdan 1994. godine.
Inženjer Hajdin je ponudio veoma jednostavno rešenje, u kojem dva armirano-betonska pilona kosim kablovima nose ostatak konstrukcije mosta. Da bi razdaljina bila što efikasnije savladana, piloni su postavljeni na 35 metara od obale, pri čemu je raspon između njih dosegao 192,5 metra, učinivši da sa ukupnih 262,5 metra postane najduži viseći pešački most na Balkanu.
Zanimljiva je i njegova širina, koja iznosi samo 5,5 metara. Sve ovo je projektovano kako jedan pešački most ne bi dobio masivnu noseću konstrukciju ili više stubova u vodi, što bi predstavljalo veliki problem za reku Savu koja je na tom delu toka ima veliki intenzitet rečnog saobraćaja.
Ime Most Svetog Irineja dobija po jednom od hrišćanskih mučenika, koji su u doba rimskog Sirmiuma, pogubljeni bacanjem sa tadašnjeg Artemidinog mosta.
U Sremskoj Mitrovici će ostati upamćen i Bogdan Bogdanović, koji takođe nije iz Sremske Mitrovice ali s obzirom na nasleđe koje je ostavio gradu, kao da jeste.
Bogdan Bogdanović bio je srpski arhitekta, graditelj, umetnik, filozof, profesor Beogradskog univerziteta, gradonačelnik Beograda od 1982. do 1986. godine. Značajan je neimar memorijalne arhitekture, spomen-obeležja podignutih u drugoj polovini 20. veka, žrtvama fašizma u Drugom svetskom ratu, širom SFR Jugoslavije.
Spomen-groblje je uređeno 1959. godine prema projektu arhitekte Bogdana Bogdanovića, a svečano otvaranje održano je 4. jula 1960. godine. Posle je bilo obnovljeno i obogaćeno novim sadržajima, te se smatra potpuno završenim od oktobra 1981. godine.
Fontana Kameni cvet se nalazi u centru gradskog parka u neposrednoj blizini Srpskog doma u Sremskoj Mitrovici. Napravljena je 1948. godine, autora Ruskinje Irine Nepokojčicke, prve poznate žene arhitekte u Sremskoj Mitrovici. Vodoskok je postavljen na mestu nekadašnje „carske lipe”, koju je zasadila Petrovaradinska imovna opština 1879. godine kao spomen na srebrni jubilej (pir) carskog bračnog para – cara Franje Josifa i carica Jelisavete.
Po usmenom predanju priča se da je ruskinja živela daleko od svog rodnog grada, žudela i plakala za svojim rodnim krajem. Vremenom je počela da poboljeva od velike tuge. Svakog dana je bila sve bolesnija i izgledalo je da će umreti. Jedne noći je sanjala čudan san. Veliki cvet sa povijenim žalosnim laticama iz koga je izletela bela golubica. Golubica je progovorila: „Ja sam princeza, ćerka cara Tiberija, postala sam kameni cvet tuge i tako se poistovetila sa gradom Sirmiumom, u želji da dobijem očevu ljubav. Umesto ljubavi postala sam večna tuga. Tvoja tuga će nestati ukoliko napraviš kameni cvet da večno suzi. Biće to moje i tvoje suze spojene sa gradom i večnošću”. Ruskinja je odmah otpočela gradnju cveta koji je sanjala.
Istorija prožeta mitom kaže sledeće. Avarski poslanici dođoše kod cara Tiberija i tražiše mu da otvori kapije grada, a Avarski knez Bajan im nudi zauzvrat prijateljstvo. Car je izbezumljeno odgovori: „Recite svom knezu da ću mu radije dati jednu od svojih ćerki, kojih imam dve, nego da svojevoljno predam Sirmium“. Tada je nastala izreka da Sirmium vredi više od careve ćerke. U palati grada sedela je uplakana princeza i uznemirena kad je čula da je otac nudi Bajanu. Od tada Sirmium postaje za nju grad tuge i bolesti. Tuga je bilo toliko velika da je ubrzo umrla. Njene poslednje misli su bile upućene ocu, i Sirmiumu, i želji da zadobije očevu ljubav, a to je jedino mogla ako bi se poistovetila sa Sirmiumom. Priča se da je bog ispunio želju mlade, lepe prinzeze i pretvorio je u kameni cvet, koji je postao deo grada. Kameni cvet plače za sve stanovnike drevnog grada te ostavlja više vremena za ljubav i ostale radosti zivota.
Srpski dom u Sremskoj Mitrovici izgrađen je prema projektu Vladimira Nikolića, dvorskog arhitekta patrijarha Georgija Brankovića. Izvođački deo je izveo zemunski graditelj Franja Jenč.
Srpski dom je zgrada koja svojim položajem, razmerama i stilom predstavlja jedno od najreprezentativnijih zdanja u Sremskoj Mitrovici, predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture.
Zgrada je sagrađana 1895. godine od strane Srpske pravoslavne crkvene opštine u Mitrovici. Zgrada je oblikovana sa elementima neorenesanse i neobaroka. U Srpskom domu su bile smeštene različite institucije, najpre Srpska građanska čitaonica i Srpsko pevačko crkveno društvo zatim je tu smešteno i udruženje zanatlija, kafana i hotel.
Početkom Prvog svetskog rata u njoj je bio smešten glavni štab austrijske vojske, a u tornju crkve osmatračnica. Prilikom bombardovanja atriljerije, 9. septembra 1914. godine, izbio je požar u kome je teško stradao i Srpski dom. Po završetku rata, zgrada je obnovljena i napravljena je nova kupola u obliku zvona. Raskošna, neobarokna kupola koja danas nadvisuje ugaonu rundelu izvedena je tek 90-tih godina 20. veka i danas predstavlja reper u vizuri grada. Danas su u Domu smeštene institucije kulture (Pozorište “Dobrica Milutinović” i biblioteka “Gligorije Vozarović”) i srpska pravoslavna crkvena opština.
Srpski dom je centralno zdanje u Sremskoj Mitrovici, koje velelepno dominira centrom grada.
Spomenik nepoznatog autora krasi jedan od parkova Sremske Mitrovice.
Spomenik Presvetog Trojstva u Sremskoj Mitrovici podignut je u drugoj polovini 19. veka, nakon velike epidemije kolere. Renoviran je tokom 2020. godine.
Postavljen je u neposrednoj blizini Rimokatoličke crkve Svetog Dimitrija (1810) i zgrade župnog ureda (1827) u samom središtu širokog platoa gde se krajem 19. i početkom 20. veka odvijala trgovina mešovitom robom i živežnim namirnicama i koji će upravo po ovom spomeniku dobiti svoj prepoznatljivi naziv – Trojstveni plac. Naspram spomenika je u prvim decenijama 20. veka podignuta i zgrada Hrvatskog doma (1927), tako da je ovaj deo grada postao stecište kulturno-prosvetnog i verskog života mitrovačkih Rimokaotlika.
Šetalište Slavka Dubljevića
Svakako da Sremska Mitrovica ima mnoge zaslužne ljude koji su u ovom gradu ostavili svoje tragove. Jedan od njih je i Slavko Dubljević koji nije dočekao da vidi današnji izgled Savskog keja, za čiji je izgled i on bio zadužen.
Deonica „Savskog keja“ u Sremskoj Mitrovici, počev od takozvanog starog pontonskog mosta u naselju „Stari most“, sve do zgrade na adresi Promenada br. 7, od 23. decembra 2019. godine, nosi naziv „Šetalište Slavka Dubljevića“.
Slavko Dubljević, iz Sremske Mitrovice preminuo je početkom novembra 2019. godine u 61. godini života. Široj javnosti bio je poznat kao višegodišnji direktor sremskomitrovačkog VP “Sava”. Slavko će ostati upamćen, između ostalog, po svom nemerljivom doprinosu u odbrani Mitrovice od visokih voda u maju 2014. godine, radio je i na projekatu rekonstrukcije keja, a čiji kraj on nažalost zbog prerane smrti nije dočekao
