Fruška gora nije posebna samo zato što je jedina planina u Vojvodini — ona je čuvar priča, legendi i tajni. Jedna od njenih najlepših i najdubljih priča vodi nas pravo u srce duhovnog života Srbije — u manastir Šišatovac, dragulj srednjovekovne duhovnosti poznat i kao deo „srpskog Atosa“.
Planina koja čuva vekovne priče i inspiriše i danas
Do pre 90 miliona godina, Fruška gora bila je ostrvo u Panonskom moru. Danas je prelepa ostrvska planina smeštena u zagrljaju mirnih vojvođanskih ravnica i najstariji nacionalni park u Srbiji. Njene skrivene doline nekada su čuvale čak 35 srpskih pravoslavnih manastira, od kojih je danas, usled osvajanja, ratova i razaranja, sačuvano njih 16.
Manastir Šišatovac se nalazi u blizini istoimenog naselja i izvora potočića Remete. U početku se zvao Remetica ili Remetski manastir. Sam postanak ovog manastira, posvećenog svetom Nikoli, vezan je za monahe iz Žiče, koji su u 16. veku došli na prostor Srema. Na ruševinama starije pravoslavne crkve svetog Nikole podignut je novi manastir.
Ne zna se tačna godina kada je iguman Teofil sa monasima iz Žiče stigao i osnovao manastir, ali ime Šišatovac sigurno nosi od polovine 16. veka.
Manastir je imao bogatu istoriju — u njemu je sahranjen srpski despot Stefan Štiljanović, koji je i kanonizovan. Njegove mošti stigle su ovde 1543. godine iz mesta Šikloš u Baranji, na granici Mađarske sa današnjom Hrvatskom.
Sveti spisi, čuveni ikonopisci i pesme guslara
Manastir Šišatovac bio je darivan od Vuka Isakoviča (glavnog junaka romana „Seobe“ Miloša Crnjanskog), njegovog brata Trifuna, a bio je poznat i po svojoj bogatoj biblioteci. Oslikao ga je čuveni ikonopisac iz Čalme kod Sremske Mitrovice, Grigorije Davidović Obšić.
U 19. veku, u manastiru je boravio Vuk Karadžić, slušao i zapisivao pesme guslara Filipa Višnjića i Tešana Podrugovića. Ovde je bio i arhimandrit Lukijan.
Današnja velika crkva sa zvonikom, posvećena Rođenju Bogorodice, podignuta je 1778. godine. Najveći ktitor bio je arhimandrit Vićentije Popović, kasniji vršački vladika.
Veza sa Teslom i „bela energetska golubica“
Na manastirskom groblju sahranjen je Teslin sestrić, arhimandrit Petronije Trbojević. Nikolu Teslu i manastir povezuje i izvor Svete Anastasije, za koji legenda kaže da ga je izlečio od kolere kao dete. Kada je ozdravio, video je belu golubicu koja ga je pratila do kraja života i koju je opisivao kao „radost svog života“.
„Voleo sam tu golubicu kao što čovek voli ženu. Kada je umrla, iz očiju joj je izbila svetlost snažnija od bilo koje lampe u mojoj laboratoriji. Osetio sam da je tada i moj rad završen“, govorio je Tesla.
Originalna slika ove golubice čuva se u Muzeju Nikole Tesle u Beogradu.
Danas i sutra
Manastir Šišatovac je više puta obnavljan, a radovi na crkvi izvođeni su i poslednjih decenija. Danas, zahvaljujući inicijativi Tesline naučne fondacije iz Filadelfije, planira se izgradnja kompleksa posvećenog Tesli, sa replikom njegove rodne kuće, tornja, etno-muzeja i laboratorije.
Jeste li znali?
- Fruška gora je dom najviše manastira na jednom mestu u Srbiji.
- Šišatovac je bio važno mesto okupljanja značajnih ličnosti iz istorije, uključujući Vuka Karadžića.
- Legenda kaže da je voda iz manastira izlečila malog Teslu i inspirisala njegov put ka nauci.
Sačuvati duhovno i kulturno blago
U vreme kada se svet sve više udaljava od tradicije i prirode, Šišatovac i Fruška gora ostaju simboli duhovnosti, umetnosti i trajnih vrednosti. Ova svetinja poziva da je obiđete, osetite mir i možda pronađete svoju „belu golubicu“ — lični znak snage i nade.
