Sremska Mitrovica – Građani Srbije mogu iskoristiti 2025. godinu za uživanje u slobodnim danima, zahvaljujući rasporedu državnih i verskih praznika. S pravilnim planiranjem, moguće je ostvariti produžene odmore i maksimalno uživati u praznicima.
Spajanje praznika za duži odmor
Za početak godine, Novogodišnji praznici obeleženi su sa dva neradna dana: 1. i 2. januar (sreda i četvrtak). Ako uzmete slobodne dane 3. januara (petak) i 6. januara (ponedeljak), možete spojiti čak 7 dana odmora od 1. do 7. januara. Takođe, pravoslavni Božić, koji pada 7. januara (utorak), omogućava dodatne slobodne dane za sve koji žele da iskoriste produženi odmor.
Produženi vikendi za Dan državnosti i Vaskrs
Sledeći produženi odmor dolazi u februaru za Dan državnosti, koji se praznuje od 15. do 17. februara (subota, nedelja i ponedeljak). Takođe, pravoslavni Vaskrs obeležava četiri neradna dana, od 18. do 21. aprila (petak do ponedeljak), što je odlična prilika za opuštanje i planiranje porodičnih ili prijateljskih okupljanja.
Prava radnika tokom praznika
Iako praznici pružaju priliku za odmor, zaposlenima se često postavljaju pitanja o njihovim pravima kada rade tokom tih dana. Prema Zakonu o radu, puno radno vreme iznosi 40 časova nedeljno, a svaki radnik koji pređe ovaj broj sati, bez obzira na to da li je to tokom praznika, smatra se da je radio prekovremeno. Prekovremeni rad treba biti plaćen sa najmanje 26% uvećanja osnovne zarade.
Ako zaposleni radi na dan praznika, koji je neradni dan, njegov rad se plaća sa najmanje 110% osnovne zarade. Takođe, Zakon o radu precizira prava na odmor, koji iznosi najmanje 30 minuta ako zaposleni radi više od šest časova dnevno. Odmor u toku radnog vremena se uračunava u radno vreme.
Zaposleni takođe ima pravo na godišnji odmor od najmanje 20 radnih dana u svakoj kalendarskoj godini, iako se može produžiti u zavisnosti od radnog iskustva, stručne spreme i drugih faktora.
Pravo na korišćenje godišnjeg odmora zaposleni stiče posle mesec dana neprekidnog rada od dana zasnivanja radnog odnosa kod poslodavca. Zaposleni ne može da se odrekne prava na godišnji odmor, niti mu se to pravo može uskratiti ili zameniti novčanom naknadom, osim u slučaju prestanka radnog odnosa u skladu sa ovim zakonom. U svakoj kalendarskoj godini zaposleni ima pravo na godišnji odmor u trajanju utvrđenom opštim aktom i ugovorom o radu, a najmanje 20 radnih dana. Dužina godišnjeg odmora utvrđuje se tako što se zakonski minimum od 20 radnih dana uvećava po osnovu doprinosa na radu, uslova rada, radnog iskustva, stručne spreme zaposlenog i drugih kriterijuma utvrđenih opštim aktom ili ugovorom o radu. Pri utvrđivanju dužine godišnjeg odmora radna nedelja računa se kao pet radnih dana.
Praznici koji su neradni dani ne uračunavaju se u dane godišnjeg odmora, ako je zaposleni za vreme korišćenja godišnjeg odmora privremeno sprečen za rad u smislu propisa o zdravstvenom osiguranju – ima pravo da po isteku te sprečenosti za rad nastavi korišćenje godišnjeg odmora.
Zaposleni ima pravo na uvećanu zaradu u visini utvrđenoj opštim aktom i ugovorom o radu, i to:
1) za rad na dan praznika koji je neradni dan – najmanje 110% od osnovice;
2) za rad noću, ako takav rad nije vrednovan pri utvrđivanju osnovne zarade – najmanje 26% od osnovice;
3) za prekovremeni rad – najmanje 26% od osnovice;
4) po osnovu vremena provedenog na radu za svaku punu godinu rada ostvarenu u radnom odnosu kod poslodavca (u daljem tekstu: minuli rad) – najmanje 0,4% od osnovice.
Pri obračunu minulog rada računa se i vreme provedeno u radnom odnosu kod poslodavca prethodnika iz člana 147. ovog zakona, kao i kod povezanih lica sa poslodavcem u skladu sa zakonom.
Ako su se istovremeno stekli uslovi po više osnova utvrđenih u stavu 1. ovog člana, procenat uvećane zarade ne može biti niži od zbira procenata po svakom od osnova uvećanja.
Opštim aktom i ugovorom o radu mogu da se utvrde i drugi slučajevi u kojima zaposleni ima pravo na uvećanu zaradu, kao što je uvećanje zarade po osnovu rada u smenama.
Osnovicu za obračun uvećane zarade čini osnovna zarada utvrđena u skladu sa zakonom, opštim aktom i ugovorom o radu.
Zaposleni ima pravo na odsustvo sa rada uz naknadu zarade (plaćeno odsustvo) u ukupnom trajanju do pet radnih dana u toku kalendarske godine, u slučaju sklapanja braka, porođaja supruge, teže bolesti člana uže porodice i u drugim slučajevima utvrđenim opštim aktom i ugovorom o radu.
Zaposleni ima pravo na plaćeno odsustvo još:
1) pet radnih dana zbog smrti člana uže porodice;
2) dva uzastopna dana za svaki slučaj dobrovoljnog davanja krvi računajući i dan davanja krvi.
Članovima uže porodice smatraju se bračni drug, deca, braća, sestre, roditelji, usvojilac, usvojenik i staratelj.
