Pokrajinski zavod za zaštitu prirode nedavno je završio stručni predlog za proglašenje Parka prirode „Bosutske šume“ i poslao ga Pokrajinskoj vladi na usvajanje.
Uspostavljanje novog zaštićenog područja očekuje se nakon što upravni organi na državnom i pokrajinskom nivou to odobre, nakon čega sledi javni uvid u nacrt pokrajinske skupštinske odluke o proglašenju i javna rasprava o nacrtu.
Planirano je da se novi Park prirode nalazi na površini od 17.159 hektara, na delovima opštine Šid i grada Sremska Mitrovica.
Glavna osobenost ovog područja, šume hrasta lužnjaka, gorostasnih stabala, na tromeđi Srbije, Hrvatske i Republike Srpske, najprostranije su i jedinstvene jugoistočnoj Evropi i Panonskoj niziji. Poslednji ostaci nizijskih prašuma, koje su u 18. veku u Posavini prekrivale preko 700.000 ha, obuhvaćeni su ovim predlogom zaštite. Sa Spačvansko – Bosutskim šumama u Hrvatskoj i međunarodnim vodotocima (Sava, Bosut, Studva) čine jedinstvenu i funkcionalnu celinu.
Naselja u njihovom okruženju nastala su i razvila se zahvaljujući saživotu sa plodnim, poplavom formiranim, žirorodnim šumama. One su oduvek inspirisale na stvaranje, iznedrivši tako poznatog srpskog slikara Savu Šumanovića i udomivši čuvenog guslara Filipa Višnjića.
I danas su to najvrednije šume u Vojvodini, a osim za proizvodnju drveta, koriste se i za lov, kao izvorište za javno snabdevanje vodom za piće, te u vrlo malom obimu za ribolov i turizam. Ovo je jedini prostor u Srbiji na kome je još uvek prisutna žiropaša –tradicionalni tov svinja hranom koju šuma sama proizvede, pri čemu se svinje tokom cele godine drže u samoj šumi.
„Područjem dominiraju prirodna staništa od ogromnog značaja za očuvanje na nacionalnom i međunarodnom nivou, sa brojnim i vrlo raznovrsnim živim svetom. Tu obitavaju populacije vrsta kojima su za razvoj potrebne baš stare, ekološki dragocene šume, ispresecane barama i vlažnim livadama. Pokrajinski zavod za zaštitu prirode evidentirao je, među brojnim vrstama, čak 156 strogo zaštićenih vrsta ptica, među kojima se po brojnosti ističu belovrata muharica, srednji detlić, crna roda i crna lunja – sve vrste koje isključivo žive u prastarim šumama“, kaže Alen Kiš iz Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode, koordinator predloga zaštite.
Upravljanje jednim ovakvim, poplavnim područjem, zahteva poznavanje prirodnih procesa na kojima se oni temelje. Poplavni talas koji je maja 2014. naneo veliku materijalnu štetu stanovnicima Jamene, prethodno prošavši kroz naselja u Hrvatskoj i Republici Srpskoj, pokazao je da rizici od poplava u Posavini premašuju sadašnje mogućnosti hidrotehnički koncipirane odbrane. Nizijske šume su poznate po visokom kapacitetu za prihvat i filtriranje poplavnih voda, što se mnogim evropskim zemljama koristi kao efikasno rešenje u upravljanju poplavnim talasima. Nasuprot plavljenju 2014. godine, u ovim šumama je tokom protekle tri decenije utvrđeno snižavanjepodzemnih voda, praćeno sušenjem, florističkim i ekonomskim siromašenjem šuma.
Formiranjem zaštićenog područja, osim dugoročne zaštite staništa, vrsta i predela,otvara se i mogućnost zaintegralno planiranje. Planiran je i kontrolisani povratak vode u šumski kompleks,odvojen od Save nasipom, čime bi se povećali kapaciteti za obavljanje delatnosti, kojima je zajednička osnova trajno očuvana priroda i obnovljivost resursa.
RTV
